धरान : हिन्दु धर्मावलम्बी नेपालीहरूको महान् पर्व बडादशैं आइतबारदेखि सुरु भएको छ । नयाँ लुगा लगाउने, मीठो खाने चाडका रूपमा समेत परिचित दशैं व्यापार-व्यवसाय गर्नेहरूका लागि सबैभन्दा ठुलो सिजन हो ।
हरेक वर्ष दशैंमा लत्ताकपडा, खाद्यान्नदेखि सवारीसाधनसम्मको विक्रीमा बहार आउने गर्छ । दशैंको अघिल्लो दिनसम्म पनि उनीहरूले फुर्सद पाउँदैनन् । तर यसपालि दशैंको चहलपहल अघिल्ला वर्षको जस्तो नभएको धरानका व्यवसायीहरू बताउँछन् । व्यापारीहरूका अनुसार अघिल्ला वर्ष यति बेलासम्म बजारमा निकै भिडभाड भइसक्ने भानुचोक, देशी लाइन, पुतली लाइन बजार यसपालि भने मन्द छ। आर्थिक मन्दी र सहकारी ठगीको प्रभाव धरान बजारमा परेको उनीहरूको भनाइ छ ।
माछाभौडीबाट मस्जिद जाने बाटोमा रहेको कपडा पसलका व्यवसायीहरू बुधवार कपुरी न्युजका प्रतिनिधि बजार पुग्दा एक अर्कामा गफिइरहेका थिए । दशैं आयो, बजारमा भीड पनि बढ्यो, व्यापार चाहिँ कस्तो भइरहेको छ ? भन्ने जिज्ञासामा फेन्सी पसलका सञ्चालक श्याम श्रेष्ठले भने,‘महँगी बढ्यो, आम्दानी बढेन, त्यसैले ग्राहक सपिङका लागि उत्साहित छैनन् ।’ बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाले ठगी गरेकोले थप समस्यामा परेको उनले सुनाए । उनले भने,‘सहकारी बन्द गरेर सञ्चालक सम्पर्कविहीन भयो । आजभोलि भन्दै महिनौँ भइसक्यो सहकारीले रकम फिर्ता दिएको छैन ।’
छेउमा रहेको कस्मेटिक पसलकी मन्दिरा श्रेष्ठ पनि पसलबाहिर बसेर ग्राहक पर्खिरहेकी थिइन् । पोहोर दशैंमा ग्राहकको भिडभाडका कारण कर्मचारी राख्नु परेको बताउँदै उनले भनिन्, ‘अहिले बजारमा राम्रो चहलपहल छ तर व्यापार छैन । पहिले कर्मचारी राख्नु परेको थियो । यसपालि आफैँलाई खर्च धान्न गाह्रो पर्ला जस्तो भइसक्यो ।’
धरानको मुख्य बजार भानुचोकमा वर्षौँदेखि ब्याग, बेल्ट, चस्मा लगायत फेन्सी सामानको पसल गर्दै आएका रोशनी स्टोरका सञ्चालक अर्मान अली बजारमा मान्छेहरू हिँडे पनि व्यापारमा उत्साह नदेखिएको बताउँछन् । ‘किनमेलमा गिरावट आउनुको कारण चाहिँ आर्थिक मन्दी नै हो ।,’ उनले भने, ‘अब धरानका सहकारीहरूले कत्तिको पैसा डुबाइदिएको छ, मान्छेहरूसँग पैसा नै छैन । सहकारी पीडित म आफै पनि हुँ ।’ एक साता अघिसम्म सुनसान जस्तै रहेको धरान बजारमा मानिसहरूको ओहोरदोहोर भने बढेको उनले बताए ।
लत्ताकपडाको मात्रै होइन, यो वर्ष दशैंका मुखमा मोबाइल, इलेकट्रोनिक्स व्यापार पनि धेरै उत्साहजनक नभएको व्यापारीहरू बताउँछन् । धरान-१२ गीता मन्दिर लाइनमा रहेको खुसीका मोबाइलकी विमला खतिवडाले विगतमा जसरी व्यापार गर्न नसकेको बताइन् । आर्थिक मन्दीका कारण ग्राहकले मोबाइल खरिदलाई प्राथमिकतामा नपारेको हो कि भन्ने प्रश्न उब्जिएको खतिवडाको आशङ्का छ । ‘मानिसहरू दशैं लागे जसरी हिँडिरहेका छन्, तर किनमेल गरेका छैनन्,’ उनले भनिन्,‘पहिलेको वर्षहरूमा यति बेला हामीलाई पत्रकारसँग कुरा गर्न फुर्सद कहाँ हुन्थ्यो र ?’
यता भानुचोकमा हरेक साँझ हुने सडक बजारमा ग्राहकको चहलपहलसँगै राम्रो व्यापार भइरहेको व्यापारीहरू बताउँछन् । कपडाको व्यापार गर्ने सुरज शाह भन्छन्, बल्ल दशैं लागेको जस्तो भान भयो । गत वर्ष दशैंमा कारोबार खासै थिएन तर यस वर्ष दशैं नजिकिएसँगै कारोबारमा उल्लेख्य वृद्धि भएको उनले बताए ।
सुनसरी उद्योग वाणिज्य सङ्घका अध्यक्ष विजय श्रेष्ठ सरकारले ब्याजदर बढाउँदा उद्योग व्यवसायसँगै अर्थतन्त्रमा पनि नकारात्मक असर परेको बताउँछन् । यससँगै बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाको ठगीले धरानको बजारमा ठुलो प्रभाव पारेको उनको भनाइ छ ।
उनी भन्छन्– ‘धरानका सहकारीले करिब १५ अर्ब रुपैयाँ ठगी गरेर फरार भएका छन्, बचतकर्तालाई पैसा उठाउन सास्ती परिरहेको छ ।’ सरकारले समयमै चासो नदेखाएकोले यस्तो अवस्था आएको उनको भनाइ छ । सुनसरी उद्योग वाणिज्य सङ्घले ब्याजदर वृद्धि र सहकारी ठगीका विषयमा स्थानीय तहदेखि केन्द्रसम्म आवाज उठाउँदै आएको उनले बताए ।
