धरान : गएको असोज ३१ गते रातिदेखि परेको अविरल वर्षाका कारण बाढी तथा पहिरोबाट धरान उपमहानगरपालिका क्षेत्रभित्र पुगेको मानवीय तथा भौतिक क्षतिको व्यवस्थापन गर्ने बारेमा नगर विपद् व्यवस्थापन समितिको समीक्षात्मक बैठक बसेको छ ।

शुक्रवार धरान उपमहानगरपालिकाका मेयर एवं नगर विपद् व्यवस्थापन समितिका संयोजक तिलक राईको अध्यक्षतामा विपद् व्यवस्थापन गर्ने सम्बन्धमा सर्वपक्षीय बैठक बसी समीक्षात्मक छलफल गरेको हो ।

बैठकमा मेयर राईले नगरपालिकामा छलफल गरी मृतकका परिवारलाई २५ हजार रुपैयाँ दिने जानकारी गराए । मेयर राईले भने, ‘सङ्घीय, प्रदेश सरकारले मृतकका परिवारलाई पैसा दिने घोषणा गरिसकेको अवस्था छ । नगरपालिकामा छलफल गरेर हामी पनि दिन्छौँ ।’

गत बुधवार देखी क्षति न्यूनीकरण, लगत सङ्कलन तथा व्यवस्थापनमा लागिरहेको समेत मेयर राईले बताए । ‘जहाँ अव्यवस्थित बसोबास छ, त्यहाँ विपद् जोखिमको समस्या छ’ मेयर राईले भने । मेयर राईले खोलामा ढुङ्गा टिप्न पुरै बन्देज गर्नुपर्ने बताउँदै यस्ता कार्यले नै खोला किनाराका छेउछाउमा रहेका बस्तीमा बाढी पसेर धनजनको क्षति हुने गरेको पनि बताए । विपत् जोखिम न्यूनीकरणको विषयमा वृहत् रूपमा छलफल गरेर कार्यान्वयन गर्दै जाने मेयर राईको भनाई थियो ।

बैठकमा इन्जिनियर रोशन गिरीले धरान उपमहानगरपालिका क्षेत्रभित्र भएका क्षतिको बारेमा जानकारी गराएका थिए । यस्तै, वडाका जनप्रतिनिधि, राजनीतिक दलका प्रतिनिधि, सुरक्षाकर्मी तथा उद्योग वाणिज्य सङ्घका प्रतिनिधिहरूको समेत उपस्थिति थियो ।

उनीहरूले धरान २० स्थित २२० केभी लाइनले समस्या भएको, नगरपालिकाले अनुगमन गर्नुपर्ने, तामाखाम सडक खण्डको ५५ एच टावर खन्दा निस्केको माटोले तामाखाम सडक अवरुद्ध साथै बस्ती जोखिम परेको, ५६ एच टावर खन्दा सेछ पार्क माथि लगाएको ग्याविन झरेको र पहिरो गएको, आहाले जाने सडक जोखिम रहेको, विष्णुपादुका जाने सडक अवरुद्ध, सालबोटे पहिरोको छेउमा एक घर जोखिममा रहेको बताएका थिए ।

यस्तै, बैठकमा विपद् प्रतिकार्य योजना तयार गर्नुपर्ने, मसाने खोलाको व्यवस्थापन गर्नुपर्ने, कल्भर्ट ठुलो बनाउनुपर्ने, खोला सिधा बनाउनुपर्ने, सुमनटार क्षेत्रमा उत्खनन कार्यमा निषेधित क्षेत्र घोषणा गर्नुपर्ने, भित्तामा कटिङ गरेर घर बनाउँदा जोखिम हुने (शिवधारा), सुलिकोट पहिरो रोकथाम गर्नुपर्ने, खोला संरक्षणको गुरु योजना तयार गर्नुपर्ने, विपद् व्यवस्थापनका लागि सक्रिय मेकानिजम तयार गरी क्रियाशील हुनुपर्ने, नगरपालिकामा तार जाली स्टक गरी राख्नुपर्ने, नगरपालिकाले जेसिवि खरिद गरी राख्नुपर्ने, जेसिवी/स्क्याभेटरको लगत राख्नुपर्ने बताएका थिए ।

उपमहानगरपालिकाका विपद् व्यवस्थापन तथा वातावरण प्रमुख भेषराज घिमिरेले अत्यधिक वर्षा हुँदा खोलानालामा बाढी आएर बस्तीतिर पस्ने हुनाले विपद् जोखिमका घटना हुने गरेको बताए । ‘नदी कटान हुँदा पहिरो जाने जोखिम क्षेत्र पहिचान ठिक ढङ्गले नहुनु, जोखिम क्षेत्र कुन हो ? त्यो जोखिम क्षेत्रमा घर बनाउनु, खोला किनारा तथा बगरमै अव्यवस्थित तरिकाले घर बनाउनु जस्ता कुराहरू विपत् जोखिम निम्तिने कारण हुन्’ घिमिरेले भने, ‘जति बेला पनि त्यस्ता क्षेत्रमा बाढी आएपछि मानवीय क्षति हुने सम्भावना हुन्छ ।

पहाडी क्षेत्रमा जथाभाबी रूपमा जेसिवि, एक्स्काभेटर प्रयोग गर्नाले माटो कमजोर भएर पहिरो जाने सम्भावना हुन्छ ।’ उनले बाढीजन्य जोखिम व्यवस्थापन गर्नका निमित्त सबै नागरिकहरू सचेत हुन जरुरी रहेको बताए । कुन कुन क्षेत्रमा बस्ती बसाल्न सकिन्छ ? भन्ने कुराहरूमा पनि छलफल गर्न जरुरी रहेको उनको भनाई छ । ‘सुरक्षित बस्तीका लागि हामीले धेरै कुराहरूमा ध्यान दिनुपर्ने हुन्छ ।

बाढीजन्य जोखिमबाट बच्नका लागि, पहिरोबाट बच्नका लागि के के गर्नुपर्ने हुन्छ ? आफ्नो बस्तीलाई कसरी सुरक्षित राख्न सकिन्छ ? भनेर अगाडी देखिनै योजना बनाएर काम गर्न सकियो भने सम्भवतः बस्तीलाई सुरक्षित बनाउन सक्छौँ’,। उनले भने, विभिन्न विपद्हरु आइरहन्छ ।

बाढी, पहिरो, आगलागी, हावाहुरी, चट्याङ जस्ता विपद्का प्रकोपहरू धेरै हुन्छन् ।’ विपद्का प्रकोपलाई नियन्त्रण गर्नका लागि पूर्व तयारीका कार्यक्रमहरू गर्नुपर्ने बताउँदै घिमिरेले पूर्व तयारी जति राम्रो भयो विपद्का घटनाहरू पनि त्यति नै कम हुँदै जाने जानकारी दिए ।

उपमहानगरपालिकाका इन्जिनियर सुरज श्रेष्ठले अव्यवस्थित तरिकाले बसोबास गर्ने, नक्शापास नगरी घर बसोबास गर्ने, खोलानालाको क्षेत्रमा बस्ने नै विपद्को जोखिममा पर्ने गरेको बताए ।