धरान : आज नेपाली हिन्दु नारीहरूको महान् चाड हरितालिका तीज धूमधामले मनाईदैछ ।
वैदिक सनातन संस्कृति, विशेषत: नेपाली नारीहरूले मनाउने तीज पर्व  वस्तुत: ४ दिन मनाइन्छ । अर्थात् दर खाने दिन देखि ऋषि पंचमी सम्म मनाइने गरिन्छ । भाद्र शुक्ल तृतीयाका दिनमा मनाइने हरितालिका तीज पर्वमा देवादि देव महादेवको पूजा आराधना गरी विशेष मनोकामना सिद्धिका लागि श्रद्धा तथा भक्तिपूर्वक मनाइँदैछ ।  
हरितालिका भन्नाले “हरित“ अर्थात् हरण गरिएकी र आलिका भन्नाले साथी हुन्छ । साथीहरूले हरण गरिएकी  पार्वतीलाई हरितालिका भनिएको हो । साथीहरूले हरण गरेर उनले इच्छाएको वर 'महादेव' सँग विवाह गराउन सङ्घर्ष गरेको हुँदा यसलाई हरितालिका भनिएको हो । यसरी हरितालिकामा हरिको पूजा गर्ने कि हरको भन्ने कुरा पनि यहाँबाट पुष्टि हुन्छ । 
पौराणिक ग्रन्थ अनुसार राजा हिमालयले आफ्नी छोरी पार्वतीको कन्यादान भगवान् विष्णुसँग गरिदिने वचन पार्वतीलाई मन नपरेपछि मनोवान्छित वर पाउनका लागि शिवजीको तपस्या गर्न थालिन् । तत्पश्चात् तपस्या गरेको एक सय वर्ष पूरा भई सक्दा पनि  तपस्याको फल नपाउँदा पुनः भक्ति पूर्वक उनले ज्योतिर्लिङ्गको स्थापना गरी पानी पनि नपिईकन निर्जला व्रत बसिन् ।
यस्तो पार्वतीको कठोर व्रतको प्रभावले  शिवजी प्रकट भई  चिताएको कुरा पुगोस् भनी आशीर्वाद दिए पछि शिव पार्वतीको विवाह हुन पुग्यो । त्यसदिन भाद्र शुक्ल तृतीयाको दिन थियो र सोही तिथि देखि हिन्दु नारीहरूले तिज  मनाउने चलन पौराणिक कालदेखि चल्दै आएको मानिन्छ ।
आज पति एवम् परिवारको रक्षाका लागि  व्रत बसेका नारीहरूको  सौभाग्य तथा आरोग्यका लागि भगवान् स्वयम धर्तीमा झर्छन् जस्तो भान हुने कठोर व्रत, दिन भरि पानी पनि नपिईकन निर्जला व्रत बसी केवल महादेवको उपासना गरेर मनाइन्छ । विवाहित महिलाहरूले आज यसरी उपवास गर्दा सौभाग्य एवम् परिवारको सु-स्वास्थ्य तथा दिर्घायू प्राप्त हुने र अविवाहित नारीहरूले उपवास गर्दा मनोवाञ्छित वर प्राप्त  विश्वास गरी  आजको दिन हर्षोल्लासका साथ मनाइन्छ ।
तिजको व्रत निराहार निर्जला  बस्ने भएकाले अघिल्लो दिन व्रतालुहरूले अडिला मीठा मीठा परिकार पकाई दरका रूपमा खाई तिजको व्रतका लागि पूर्व तयारी गर्ने गर्छन् । विशेषतः चेलीहरूलाई  माइती एवम्  दाजुभाइले दर खुवाउने चलन रहेको छ । महिलाहरूलाई वर्ष दिनभरि परेका दुःख, पिर, मर्कालाई भावनात्मक रूपमा प्रकट गर्नका लागि समेत यस पर्व उपयोगी रहेको छ । तिजको अवसरमा साहित्य तथा सङ्गीतका माध्यमबाट आफ्नो मनमा कुण्ठित पीडाहरूलाई बगाई तनाव मुक्त हुने गर्छन् ।